Na niestabilnych rynkach pracy w Europie, gdzie elastyczność jest bardzo pożądana, szczególna uwaga powinna być poświęcona pracownikom mającym niepewne zatrudnienie. Jest to najważniejsza rekomendacja opracowana podczas spotkania ekspertów w Uniwersytecie Amsterdamskim, które zakończyło dwuletni projekt poświęcony lukom płacowym w UE i innowacyjnym sposobom radzenia sobie z nimi.
Zdaniem ekspertów ponad połowa pracowników mających niepewne zatrudnienie to kobiety i/lub przedstawiciele mniejszości etnicznych i migranci. Grupy te nie mają perspektyw zawodowych, bezpieczeństwa pracy i wystarczających świadczeń na dzieci. Wiele osób znajduje czasowe prace jedynie za pośrednictwem agencji pracy i są one ograniczone do wymagających niskich kompetencji prac pomocniczych w handlu detalicznym, sprzątaniu i sektorze opieki. Ich wynagrodzenia są bardzo niskie. Bardzo wysoka liczba godzin pracy zostawia im bardzo mało czasu na odpoczynek, a tym bardziej na naukę po zakończeniu dnia pracy. Członkowie tej grupy muszą się ponadto zmagać ze strukturalnymi lukami płacowymi, które przyczyniają się do ich trudnej sytuacji. Eksperci doszli do wniosku, że luka płacowa nie ma jedynie wymiaru podziału kobieta/mężczyzna, ale dotyka wszystkich osób pozbawionych jakichkolwiek przywilejów w ich życiu zawodowym.
Również w dodatkowych warunkach pracy można znaleźć luki płacowe
Częścią badania przeprowadzonego przez zespół było przeprowadzenie, nigdy wcześniej nie podjętej, analizy danych zebranych za pomocą ankiety poświęconej dodatkowym warunkom pracy. Dane zostały zebrane za pomocą ankiety internetowej zamieszczonej na stronach internetowych Fundacji Twojezarobki przeznaczonych dla konkretnych krajów UE. Zgromadzone dane zostały dogłębnie zanalizowane z punktu widzenia takich tematów jak zyski firmy, dodatki do pensji, wynagrodzenia, odszkodowania, ułatwione uczestniczenie w świadczeniach na rzecz opieki nad dzieckiem i systemach emerytalnych oraz innych. Nacisk w tej analizie został położony na kwestię płci tzn., czy luki płacowe w poszczególnych krajach odzwierciedlają warunki dodatkowych warunków pracy? Wyniki analizy wykazały, że dodatkowe warunki pracy w dużym stopniu odzwierciedlają luki płacowe zidentyfikowane na rynkach pracy. Jest kilka wyjątków od tej reguły, chodzi w szczególności o Słowenię i Polskę, gdzie w ciągu ostatnich kilku dekad kobiety zrównały się z mężczyznami pod względem tych dodatkowych źródeł dochodu, zarówno w formie pieniężnej, jak i niepieniężnej.
Najlepsze rozwiązania zastosowane przez firmy w wielu krajach
Zdaniem ekspertów jednym ze sposób przeciwdziałania zaistniałej sytuacji jest wymiana między negocjatorami związków zawodowych w Europie zapisów układów zbiorowych pracy zawieranych z pracodawcami. Taka wymiana najlepszych rozwiązań może zwiększyć skuteczność ich pracy w szczególności na rzecz obrony najbardziej bezbronnych grup. Jednym z takich rozwiązań jest uwzględnienie w każdym układzie zbiorowym pracy zapisu monitorującego dotyczącego implementacji konkretnych klauzul w umowach, związanych z wynagrodzeniem, awansami, informacją, certyfikowaniem pracy oraz współodpowiedzialnością za świadczenia na rzecz opieki nad dziećmi. Plan monitorujący implementację tych zapisów, nadzorowany wspólnie przez związek zawodowy oraz dział personalny konkretnej firmy, został już uznany za "najlepsze rozwiązanie" w niektórych sektorach. Końcowy raport projektu WITA poświęconemu luce płacowej zawiera dłuższą listę zapisów "najlepszych praktyk" wprowadzonych w krajach UE.
Baza danych ułatwiająca ponowne zastosowanie najlepszych zapisów
Twojezarobki, fundacja biorąca udział w projekcie WITA poświęconemu luce płacowej, którego główne wyniki zostały tutaj podane, w ciągu kilku ostatnich lat zainicjowała i opracowywała bazę Układów Zbiorowych Pracy. Obecnie zawiera ona około 700 opatrzonych komentarzem zapisów układów zbiorowych z szerokiego zakresu sektorów i krajów. Baza jest powszechnie dostępna na wszystkich krajowych stronach internetowych, co znacznie ułatwia wykorzystywanie jej przez negocjatorów reprezentujących zarówno organizacje pracownicze, jak i pracodawców. W bazie można znaleźć wspomniane zapisy i przykłady najlepszych rozwiązań. Celem fundacji Twojezarobki jest stałe poszerzanie, wzbogacanie i uszczegóławianie bazy Układów Zbiorowych Pracy, żeby była ona dostępna za darmo dla wszystkich, którzy chcieliby z niej skorzystać. Twojezarobki zaprasza wszystkich zainteresowanych do wzięcia udziału w budowie bazy danych.
Grupa ekspertów składała się z pracowników Uniwersytetu Amsterdamskiego, Twojezarobki, Holenderskiej Konfederacji Związków Zawodowych (FNV), CCOO Servicos Hiszpania, MSZOZ Węgry.
Link do najlepszych przykładów zapisów w układach zbiorowych pracy, z wyszczególnieniem pozycji kobiet, luki płacowej i świadczeń zdrowotnych.
Czym jest projekt WITA poświęcony luce płacowej?
Dzięki innowacyjnemu Narzędziu Przeciw Luce Płacowej, Wita GPG (styczeń 2015 - grudzień 2016) ma na celu wnieść istotny wkład w zmniejszenie dużej i trwałej luki płacowej. Jest to możliwe dzięki wsparciu przez program Komisji Europejskiej Grant Działania na Rzecz Rozwoju (Progress Action Grant) nr. 4000004929. Jednym z działań jest porównanie wynagrodzeń mężczyzn i kobiet na poziomie grup zawodowych i publikowanie wyników na krajowych stronach internetowych Twojezarobki wszystkich 28 krajów członkowskich UE i Turcji, a także rozpowszechnianie tych informacji drogą prasową.
Więcej informacji o projekcie WITA
Więcej informacji o luce płacowej w Polsce na Twojezarobki.com